МАIМ БРАТОМ

Як з дрэва цьвет, злавесны лёс
Вас разагнаў віхром па сьвеце
I кожны ў сьвет свой крыж панёс,
Радзіму маючы наўвеце.

Мае выгнаныя браты
Аж за хрыбтамі Гімалаю!
Я вам пішу свае лісты
Бяз маркі — марай дасылаю.

Спляліся нэрвамі радкі,
Пяюць аб страшна перажытым:
Усюды чорныя грудкі —
Агонь прайшоў, як град над жытам.

Вядзе нядоля шлях віты,
Бяздомных гоніць па чужыне.
I я і ўсе мае браты
Жывём на лепшым успаміне.

Як мы, ступiўшы за парог,
Сямейны гоман чулі ў хаце,
Як на Вялікадні пірог
Між нас, дзяцей, дзяліла Маці.

А сёньня думкі паплылі
З журбой балючай, нявыгойнай.
Мы — ва вандроўным караблі,
Ня маем прыстані спакойнай.

Мы ўсе пазналі жах і сум.
Рыпіць жыцьцё ў жабрачым стане.
Сьціхае ўсё: ў пяскох самум
I буры-штормы ў акіяне,

I ў белых тундрах маразы,
I ў горах громы землятруса.
А шум бярозы і лазы
Ня моўкне ў сэрцы Беларуса.

Штогод расьце, гучыць мацней, —
Шлях да Радзімы пракладае...
Сьмяяцца й плакаць, як даўней,
Душа трывожная жадае.

1945

ДЗІЎНАЯ СУСТРЭЧА?

Дзе ты, любая настаўніца?
Зьнікла зь першых дзён вайны.
Парастуць — мо гэтак станецца —
Успамінаў дзірваны.

Між людзей зь цяжкою стратаю
Твой шукаю лёгкі сьлед.
Можа ты жыцьцём узьнятая,
Пазнаеш інакшы сьвет?

I за думкай думка гоніцца.
Дзесьці сьвеціцца маяк...
Раптам бачу — ў кінахроніцы
Ты, каханая мая!

Ў залю цёмную з экрану ты
Пазіраеш на мяне...
Болем радасьці закрануты,
Насустрэч іду вясьне.

I, праменьнямі аквечаны,
Чую моцны ўзьвей цяпла...
Ты ў далёкі кут Нямеччыны
Дзіўным прывідам прыйшла.

1943

ЗАЛОМ

Шчасьлівыя спатканьні
З табой пад вязам ветлівым,
I частыя блуканьні
На полі жоўтацьветлівым.

I белыя рамонкі,
I васількі блакітныя,
I нашыя гамонкі —
Дагэтуль незабытныя.

Убачыць давялося
У жыце жмут завязаны
Зялёнага калосься,
У якім закляцьце сказана.

Я засьцярог:
— Заломы
Ня руш, мая каханая!
У вузялку саломы —
Бяда зачараваная.

Але-ж прайшла навала,
I сіла чараў згінула.
Ты каласы сарвала,
Мне ў твар задорна кінула.

«Ня веру казкам гэтым!» —
Сказала ты з усьмешкаю,
I ў ростані з паэтам
Пайшла самотнай сьцежкаю.

Было, здаецца, ціха...
А ня мінула й месяца —
Ідзе з вайною ліха,
Ў крыві падзеі месяцца.

На горад і на вёску
Цяжкое гора падае.
I дзень, як сьвечка з воску,
Гарыць і нас ня радуе.

Спакою мы ня бачым —
Спазналіся з пакутаю.
А ты жыцьцём сабачым
Без ланцуга закутая.

Чужынцы з ласкай лезьлі,
Твой двор стаяў засьмечаны.
Цябе пасьля завезьлі
У разваліны Нямеччыны.

Лажыцца зморай праца
На рукі загрубелыя.
Табе рамонкі сьняцца —
Радзімы краскі белыя.

Калісьці пела ў полі,
Вясной закалыханая.
Ня думала ніколі,
Што будзеш ты выгнаная,

Бяз долі і бяз хаты
I пад прынукай ворага.
Ці помніш колас кляты?
Ты заплаціла дорага!

Хай зло не ад залому,
Хай выпадкова сталася.
Цяпер, калі ня ў дому —
Ўсё роднае згадалася.

Згадаліся ў пашане:
Наш край, вайной абкрадзены,
I шчырае каханьне,
I звычай нашых прадзедаў.

1944

КРУШЫНА

Расла крушына на Палесьсі.
Зьвінеў і цьвіў хмызьняк густы!
Азёрны шум блакітнай плесі
Прыносіў вецер праз кусты.
I войстры пах травы і цьвілі,
I воўчых ягад горкі сок
Паветра вогкае паілі,
Бы ў навальніцу дождж пясок.
Прырода шчодрая на ласку
Вітала птушняй песьняй бор,
Які складаў лясную казку
I разьвінаў жыцьця прастор.
Дый раптам сьціхла ўсё жывое.
Прыйшоў нядобры чалавек,
Ён залатыя спляжыў хвоі,
Дубы карэньністыя сьсек.
Ён вырваў дзікую крушыну
Зь лясной глушы і ў сад прынёс.
Няхай расьце там каля тыну,
Яе інакшай зробіць лёс.
Ажно дарэмныя надзеі!
На дзікі куст не пазірай!
Зямля чужая не сагрэе
Таго, хто любіць родны край.
Крушыне лес далёкі сьніцца,
Нядоляй нудзіцца сваёй.
I сьпеюць воўчыя чарніцы
Яшчэ гарчэйшыя на ёй.

4.2.45

ПАГАСЛА, ЯК ЗОРКА

На санках абое, — далёкі міраж! —
Імчымся насустрач мы ветру дарожнаму.
А сонца мядовае коціцца ўсьцяж...
Сьнег — цукар...
I соладка сэрцу трывожнаму.

I хустка расхутана, i кажушок,
I сьмехам угрэтыя грудзі гарэзныя.
Раптоўны закрут, на сумёце штуршок,
I потым...
Я сьцiплую памяць вырэзваю:

Было... Маладосьць нам сьпявала тады.
Цьвілі, пацяшаліся нават драбніцаю...
Сівую зіму прыгадалі гады,
I далеч бязрадна глядзіць чужаніцаю.

I сонца муштарднае ў злоснай імгле,
I горкай салетрай
Лёг сьнег затварожаны.
На санях самотны імчуся, але
Ці сёньня сьмяюся я ветру дарожнаму?

Лілейная люба, туляешся дзе?
Якою, скажы мне, ты ходзіш сьцяжынкаю?
Паблізу і поруч ня бачу нідзе.
Пагасла, як зорка,
растала сьняжынкаю.

1955

ПАД ДАЖДЖОМ АГНЮ

Прысьвячаецца сыну Iгару

Супакойся, мой сыночак,
У вакно не пазірай!
Там у ботах кот грукоча,
Там вядзьмар чаруе край.

Пад гарою ў царсьцьве сонным
Ян-царэвіч на кані
Б'ецца з волатам-драконам,
Меч гартуецца ў вагні.

На грудзёх таго дракона
Заламаны чорны крыж.
А пад ім няма закону, —
Паліць, нішчыць... Ты дрыжыш?

Ты спалохаўся? Ня бойся!
Ён слабы на гэты раз,
Ён загіне! Супакойся...
I мінецца страшны час...

Суцяшае бацька сына,
Моцна туліць да сябе.
Ноч за вокнамі няспынна
Ў шале поцемкі скрабе.

Паланіца ў небе зоры
Пагасіла. Полах б'е.
Пад дажджом агню ўвесь горад
Звышлюдзкое гора п'е.

22.10.44.

МОЖА ПРЫЙДЗЕШ?

Занямелі ў садзе апусьцелым
Вогкасьцю набраклыя кусты.
Я чакаю... Я дрыжу ўсім целам.
— Можа прыйдзеш ты?

Не. Няма...
Няўжо чужой дзяўчыне
Я зірнуў усхвалявана ўсьлед?
Мроя тчэцца лёгкім павучыньнем
I ляцiць у сьвет.

Можа прыйдзеш?
Я цябе чакаю
З роднай а далёкай стараны.
Мо з табой, жаданай,
Зноў спаткаю
Дні былой вясны.

10.9.44.

Читать книгу онлайн Выбраныя творы - автор Рыгор Крушына или скачать бесплатно и без регистрации в формате fb2. Книга написана в 1957 году, в жанре Поэзия. Читаемые, полные версии книг, без сокращений - на сайте Knigism.online.