Ճանապարհորդելով պարսկահայ եւ թուրքահայ գրեթե բոլոր գավառներում՝ Րաֆֆին գրի է առել հարուստ տեղեկություններ Հայաստանի բնության, աշխարհագրական դիրքի, ժողովրդի բարքերի ու կենցաղի վերաբերյալ: Այսպիսով, 1871թ Րաֆֆին գրի առավ իր «Զահրումար» վեպը՝ պատկերելով արեւելահայ առեւտրականության բուրժուազիայի կենցաղն ու բարքերը։ Վեպում Րաֆֆին հանդես էր գալիս վաշխառուական բուրժուազիայի քննադատությամբ՝ ստեղծելով վաճառականական ագահ ու ամենակուլ խավի մնայուն, գեղարվեստական տիպեր: Հատկանշական է նաեւ Րաֆֆու «Զահրումար» վեպի հիմնական տեքստի հրատարակության հետ կապված փաստը։ Րաֆֆին այս վեպի վերջում ավելացրել է մի չափածո հատված «Կտակ» վերնագրով։ «Զահրումար»–ի տեքստը տպագրության է պատրաստում գրողի այրին՝ Աննա Րաֆֆին։ Ստացվել է այնպես, որ հրատարակիչները տպագրելուց առաջ հանում են այդ չափածո հատվածը՝ հարուցելով Աննա Րաֆֆու դժգոհությունը։ Վերջինս պահանջում է վերականգնել այն, չխախտել հեղինակային իրավունքը, սակայն արձագանք չի գտնում։ Անշուշտ, հետագայում, խորհրդային տարիներին տպագրված Րաֆֆու երկերի ժողովածուում դա վերականգնվել է։
Скачать книгу «Զահրումար» Րաֆֆի
