Доўга лез Мішка на хвою. Сасклізаліся ногі на мокрай ад дажджу хваёвай кары, ды не было нешта асаблівага спрыту ў Мішкі ў такія пахмурныя, непагожыя дні. Але сяк-так ускарабкаўся на самую вершаліну, адкуль надзвычай добра было назіраць над усім лесам, над лесавымі дарогамі, над далёкім полем, якое ледзь-ледзь чарнела скрозь дажджавую імглу. Усеўся Мішка на сук і пачаў азірацца. І тут заўважыў ён нешта цікавае для сябе, чаго ўдзень не бачыў і не заўважаў. Зусім блізка ад яго батальёна з'явіліся паміж дрэў незнаёмыя коннікі, цэлыя групы гэтых коннікаў. Яны яўна набліжаліся да батальёна, ішлі надзвычай асцярожна, перабягаючы групамі паміж дрэў, пільна ўглядаючыся наперад.
«Адкуль-то яны маглі з'явіцца? У нашым жа палку амаль зусім няма коней, што б то значыла?» - і толькі падумаў гэта Мішка, як адзін за адным пачуліся некалькі глухіх стрэлаў, потым яны зачасціліся, і хутка пачалася такая страляніна, што хоць ты вушы затыкай. Яго напрактыкаванае вуха пачало адрозніваць басавітыя перакаты кулямётаў, ліхаманкавы бой вінтовак. І ледзь не зваліўся Мішка з хвоі, калі недалёчка грымнула перунамі гармата, грозна страсянуўшы паветра і голлі дрэў, з якіх паліліся ўніз цэлыя струмені вады на жоўты пясок, на мокрыя верасы. Дужа не любіў Мішка гармат. Мо таму, што не асвоіў яшчэ артылерыйскай справы, мо таму, што задужа ўжо грозна стралялі яны, і водгукі стрэлаў доўга перакатваліся па лясах і палях, наганяючы жудасць і страх у Мішкава сэрца. Як бы там ні было, Мішка наважыўся пакінуць свой назіральны пункт і спусціцца ўніз, на зямлю, да сваіх. Але калі злез ён бадай на апошні сук, то заўважыў, што з сваіх не відаць нікога, усе даўно пабеглі кудысьці ўбок, у лагчыну, адкуль чуваць былі частыя стрэлы. Пад хвояй выстраілася больш чым сотня коннікаў, і перад імі сядзеў на кані зусім незнаёмы чалавек і нешта таропка, спяшаючыся, гаварыў да іх і злосна пакрыкваў, паказваючы рукой на лагчыну. І тут заўважыў Мішка сінія штаны на ім, ну, няйначай тыя штаны, якія калісьці сілком надзявалі на Мішку і якія ён так старанна падраў тады на дробныя мэтлухі.
«Няўжо зноў тыя самыя штаны? - падумаў з крыўдаю Мішка. - Няўжо зноў хочуць апрануць мяне ў гэтую адзежыну? Ды каб я сцярпеў?»
Не мог, канешне, Мішка сцярпець такой знявагі, павінен ён яшчэ ў апошні раз расквітацца з гэтай амуніцыяй, ды так расквітацца, каб ніткі на нітцы не засталося ад гэтай прыкрай адзежыны. І толькі гэта чалавек пад дрэвам шабелькай махнуў, нейкую каманду пракрычаў, як Мішка, доўга не разважаючы і не думаючы аб парашутах, як дуж гоцнуўся з дрэва і так ёмка патрапіў, што адразу апынуўся на кані ззаду ў конніка з сіняй адзежынай. І толькі сеў, ды лапамі за штаны, і пачаў так шкуматаць іх, што толькі пыл паляцеў. І што тут нарабілася, Мішка і сам не ўяўляў добра потым. Адно памятаў, як зароў ён, скокнуўшы з хвоі, на ўсё сваё мядзведжае горла. Коннікі ўжо шалёна панесліся хто куды, скідаючыся ад страху на зямлю, валочачыся па зямлі паміж дрэў. Усе коні, і тыя, што былі пад дрэвам, і тыя, што ля кулямётаў і ля гарматы, адразу нібы ашалелі ад яго голасу, храплі, пырскаліся пенай і шалёна імчалі, не разбіраючы ні лесу, ні дарог, ні блытаных лесавых сцежак. А з лагчыны, куды прымушаны быў адступіць Мішкаў трэці батальён перад нечаканым нападам польскіх уланаў, ужо чулася моцнае «ўра», і ашчаціненыя штыкамі чырвонаармейцы вярталіся назад, падбіраючы за сабою польскія кулямёты і гарматы, ловячы перапалоханых польскіх коней, беручы ў палон коннікаў. Мішка ўсё яшчэ сядзеў на кані, з якога даўно зваліўся коннік з ненавіснай для Мішкі сіняй адзежынай. Конь шалёна насіўся па лесе, і каб не скінуцца з яго, Мішка ўхапіўся за грыву і пярэднімі лапамі моцна ашчарэпіў конскую шыю. Урэшце абяссілены конь на хвіліну спыніўся, і спрытны Мішка хутка саскочыў на зямлю, не маючы асаблівага жадання шалёна гарцаваць па лесе.
Да Мішкі падбеглі чырвонаармейцы.
- Ну і малайчына, Мішка! Ты ж проста герой, Міхайла Іванавіч! Ну і Таптыгін! Гэтакіх спраў нарабіў!
Мішка быў задаволены. Як-ніяк яго ўпершыню назвалі сапраўдным лесавым імем, паважаным Міхайлам Іванавічам Таптыгіным, як звалі яго прадзедаў і дзядоў. І толькі крышку саромеўся Мішка і ўсё ніяк не мог раскумекаць як след, чаму гэта праз яго глыбокую нянавісць да ўланскай формы нарабіліся такія незразумелыя для яго справы і цэлы атрад коннікаў быў разбіт ушчэнт.
Такім быў апошні геройскі ўчынак нашага Мішкі. Апошні таму, што хутка скончылася вайна.
Што ж сталася з нашымі героямі: Жукам, Мішкам і Вясёлай Барадой? Дзе яны цяпер? Што робяць, жывуць як?
Жук вельмі пастарэў за гэтыя гады, сівым зрабіўся, аглух на адно вуха. Што ж казаць - старасць... Але і да гэтага часу ён акуратна вартуе калгасныя свірны і гумны. І калі недачуе крыху стары, дык яму дапамагае яго вялікае пакаленне: сыны і ўнукі - такі брэх учыняць, што вораг калгаснага дабра як дуж кідаецца падалей ад гумнаў і свірнаў, каб не трапіць на зубы сыноў і ўнукаў слаўнага Жука. А некаторыя з Жукавага племя, наслухаўшыся яго былых прыгод на вайне, на граніцу пайшлі і дапамагаюць там чырвонаармейцам несці дазорную службу, вартаваць нашу граніцу ад ворагаў. Добрае племя ў Жука, вартае славы былога палкавога актора.
А што чуваць пра Барадатага? Нічога не чуваць пра яго. Даўно загінуў актор яшчэ на самай вайне, ды і загінуў па сваёй неасцярожнасці, сам сабе, можна сказаць, харакіры наладзіў. А выйшла ўсё так: калі памятаеце - любіў Барадаты скакаць, пераскокваць цераз што-небудзь: цераз плот, цераз пень, цераз канаву якую. І вось на прывале адным, калі гатавалі чырвонаармейцы кашу, Барадаты да таго разышоўся, што пачаў скакаць цераз вінтоўкі, якія былі складзены ў козлы штыкамі ўгору. І ці не разлічыў добра скоку ён, ці паслізнуўся капыцікамі на мокрай мураве і не даў добрага разгону, але не ўдалося яму пераскочыць цераз штыкі, напароўся на іх бедны актор, завіс і загінуў.
Батальённы капцёр прапанаваў быў пусціць актора ў кацёл, мяса яго спажыць, бо трохі недалюбліваў ён калісь казла, ды і мяса была няхватка ў палку. Але чырвонаармейцы заступіліся за яшчэ цёплы прах свайго ўлюбёнца і далі капцёру суровы адпор:
- Як жа можна надругу такую над слаўным акторам рабіць? І зноў жа, які наедак з яго: барада адна ды косці старыя...
І ўрачыста пахавалі Барадатага пад высокай елкай, курганок яму насыпалі з жоўтага пяску, упрыгожылі папараццю і дзеразой і на невялікай дошцы гэтакі надпіс пакінулі: «Тут пахаваны адзіны ў свеце, любімы наш Барадаты».
І крышачку ніжэй прыпісалі:
Няхай жа мірна спіць у жоўтым пяску
Вясёлая Барада...
І няхай сняцца ёй мурожнага сена жмуток
І пачак махоркі зялёнай...
Памяталі хлопцы пра тытунёвую слабасць актора.
Так загінуў Барадаты. Сумавалі па ім хлопцы, але што ж ты зробіш? Усякія ў жыцці здарэнні бываюць і тым больш на вайне.
А што сталася з нашым галоўным героем, з незвычайным ваякам Мішкам? Кажуць, што ён яшчэ жыве, хоць таксама пастарэў задужа, пасівеў. Былі ў палку калішнія цыркавыя артысты. Як скончылася вайна, узялі яны Мішку з сабой, і зрабіўся ён сапраўдным артыстам цырка. Навучылі яго розным штукам. З таго часу і раз'язджае Мішка з цыркам па ўсёй краіне. Паказвае на арэне, як савецкія людзі распраўляліся са сваімі ворагамі, як білі яны фашыстаў, як выхваляўся Гітлер заваяваць нашу краіну і як ён падох у сваім логаве, загубіўшы свае арміі на нашай зямлі.
