Вядома,
Дом й пекла — рай.
Хто болей любіць
Свой родны край,
Ці жаўранак — у вясны прымак,
Што пад мяжой,
Нечужой,
Зімуе,
Ці шпак,
Што ў цёплым выраі ўсмак
Па незабытай шпакоўні сумуе?
А песня раднейшая тая,
Што краю ў душу
Залятае.
Я думаю,
Такое ёсць паданне:
Зраселы бог паганскі Вададых
Ад Перуна самога меў заданнне
Ваду святую падзяліць на ўсіх —
Пароўну
Поўдню, поўначы і ўсходу,
І захаду,
Каб у вачах азёр
Крывіцкі край раскалыхаў лагоду
Нябёсам хваравітым у дакор.
Нясе з павагаю ваду святую,
Як дарагую ношку,
Вададых,
Нясе ды чуе:
Каня лямантуе
І жаўранак казыча сонны слых.
Загледзеўся на ўзлескі, на паляны,
На ўзгоркі, на спакойныя лугі,
На параснік ад сіверу каляны,
Тут, кеміў,
Маюць спачываць багі.
Ці захмялеў ад гукаў ды ад пахаў,
Ды спатыкнуўся ён на ўсім хаду,
Разліў ашчадны Вададых з размаху
Ў мясціне нашай як не ўсю ваду.
Ад утрапення аж прысеў пагорак,
Дзе шчодры спатыкнуўся Вададых.
Уся пераліваецца ў азёрах
Ушацкая зямля з часінаў тых.
Недарэмна, відаць, сады
Расцвітаюць у халады.
Белы цвет —
З чарнаты галля,
Белы дым — з нематы былля.
Трэба перакалець як след,
Каб сагрэць чысцінёю свет.
Кроў марна баіцца праліцца,
Пайсці ў безыменны пясок.
Ёй сніцца,
Як хмарка раслінцы,
Нясмелы яшчэ галасок.
А той галасок паяднае
Парыў неадумны і клёк,
І песню аб сінім Дунаі,
І смутак палёў —
Васілёк.
Калоссямі трызніць іржэўнік,
Рака помніць хвалі свае.
І голас крыві
Аднакрэўнік
З натоўпу вякоў пазнае.
Мемарыяльны камень вырас цяжка,
Дзе пасвіла маёнтак цішыня.
Бязважкая
Смугі зімовай дзяжка
Сціскае стан разлененага дня.
Снег за беспамяцце бялейшы зябне.
Прыгледзься лепш —
Убачыш Белавеж.
Ніхто не звягне,
Не зяхне, не зяпне.
Ў каго спытаць:
Ці ведаеш? Czy wiesz?
Разгорнутыя над рыпучай цішай
Стрэх шыферныя вокладкі відаць.
Тут белы страх
Гатоў мяняцца нішай
З зацятасцю, адчуўшы багадаць.
Не тоіцца,
Што вырасла на волі,
Бяроза —
Разгалінілася ўся.
Тут сыпалі й на хвост сароцы солі,
Хацелі чуць пра белага лася.
Касілі цёмны луг касіянеры.
Меў моцны дух набытак неслабы.
Зірні:
Няўжо на полі пасінелі,
Як шыбеніцы —
Вольныя слупы?
Як п’е гарэлку бедна басота,
Згадаўшы чуллівасці грэшны смак,
Спявае маркотна Зянон Пазняк
Караткевічаву песню любімую.
Ажно засаромелася пяшчота:
І я самоту слязьмі не вымыю…
Здалося,
Ранішні Каліноўскі
Марыську прымроіў,
Адчуўшы скон.
Зянон —
Беларуссю саснёны сон,
Што зноў пачувае сябе
Дзяржаваю.
Хутчэй з плячэй
Чужыя абноскі,
Няколка йсці маладой атаваю.
Тварыў бы, думаў
Сабе ў асалоду
Паэта, мысліўца, мастак,
Аднак
Пазьняк —
Як той перазяблы грак
Сагрэецца баразной узаранаю.
Пан Бог
Паслаў каліноўца народу
Вярнуць душу
І Айчыну забраную.
Любіце хлеў
І заплывайце здорам,
Хто моліцца
На ўлежнасць ды на ўежнасць,
А тых,
Каго пячэ гаючы сорам,
Чакаюць
Воля, Роўнасць, Незалежнасць.
Хто любіць волю сэрцам апантаным,
Таму чужой няволі не бывае.
І лязгат кайданоў за акіянам
Такі ж сіберны,
Як і ў родным краі.
На волнасць у Расіі позірк косы,
Ён косіць луг нязломнікаў Касцюшкі,
Шматуе беларускія нябёсы
Сувораву на ордэнскія стужкі.
Дух сыціць
Скіба волі аржаная.
У роўнасці нязменнае найменне.
Над нашай Незалежнасцю лунае
Касьцюшкавага меча блаславенне.
Без галавы,
Каб не магла яна
І ў думках нават палічыць ахвяры,
Каб вочы ёй не выпекла віна,
Што звыкла піць пакуты
З поўнай чары.
Без рук,
Бо як адымеш мерцвякоў,
Якіх наўзмаш перахрысцілі мечы.
…Пасля за ўсіх далоні ад цвікоў
Не адвядзе Адзін
Па-чалавечы…
Ці ахінута ў воблака адна
Той радасці,
Што ў тагасвецці знікла.
Надкрыллі адрастуць.
І зноў вайна
Пачне маліцца:
— Уваскрэсні, Ніка!
Уладзіміру Арлову
Ёсць полацкі менталітэт —
Ад Еўфрасінні, ад Скарыны,
Ад той абрынутай адрыны,
Дзе сон шукаў
Свой сонны след.
Ён цемры пазычаў святла,
Каб стала вечнасцю імгненне,
Ляцеў вышэй жаўрук здзіўлення,
Люцела рупнасці пчала.
Ад Полацка пачаўся свет.
Пра небачолых кажам:
З нашых!
Ёсць Беларусь,
А гэта значыць —
Ёсць полацкі менталітэт!
Вочы маюць сляпыя,
Вушы маюць глухія,
І бязмозгія не без ілбоў.
Настальгія па настальгіі —
Гэта й ёсць
Да Радзімы любоў.
Раскулачылі ноч і дзень,
Раскулачылі труны й калыскі,
Выкарчавалі сумлення пень,
Адлучылі лыжку ад міскі.
Атаму расшчапілі кулак,
Так назад і не сашчапілі.
І ніяк
Не нацешымся ўсмак
У сваёй ненасытнай сіле…
