Касяк гусей над борам парадзеў.
Сумуе бор над крак сыты качыны.
У вырай верасовай барадзе
Прабілася сівінка павуціны.
Уранні сонца выліла агонь
На хіб шчаціны хісткага аеру.
Схавалі хвалі хліпкія яго —
Ён іклы зноў зялёныя ашчэрыў.
Раве сярдзіты вецер, як бугай.
Дзень добры, восень шчодрая, пазнáя,
Калі здалёк
i лес,
i бор,
i гай,
І быльняжынку кожную пазнаеш.
З сабою чарнавокую бяры
I можаш смела з ёй у восень крочыць.
Табе асветляць шлях праз гушчары
Калёны клён
I ясень ясны ўночы.
Зірні ў надлужжа — у вачах ураз
Забарабаніць ад рабой рабіны.
Нагні — цягуча гнецца вязкі вяз
I крышыцца крушаная крушына.
Ды рантам сакавіта храпне граб —
Успыхнуць росаў зыркія вясёлкі.
Дрыжыць чарот — на досвітку празяб.
А на губах гарчыць ад ёлкай ёлкі.
Ты вызначаеш намаладзі лёс,
Пазнáя восень —
Наталенне смагі.
Кіруеш умалоту хмарны воз,
Пара спакойнай сталасці й развагі.
Паравоз caпe i цяжка дыхае
На завейнай станцыі Грамы.
Ходзяць маразы хадою ціхаю
Белымі пуцейцамі зімы.
Кажухі пуцейцам лінзай сонечнай
Сакавік у поўдзень прапячэ,—
Па тугіх, настылых рэйках звонячы,
Паімчацца цягнікі шпарчэй.
Цягнікам махае дуб над кручаю,
Семафор міргае — шлях прамы,
Бо самой вясною ім даручана
Развазіць па ўсёй зямлі грамы.
Весні,
будзе ён — хлапчына ў майцы —
Самазвал з каменнем разгружаць.
З лоз пасля яго свісткі здымаюцца,
Цягнецца травіца з-пад лаўжа.
Летпі
Загрыміць пустымі жорнамі —
Вымалаўся леташні ўраджай,
І па-над сузор'ямі азёрнымі
Выгнуцца вясёлкі з краю ў край.
Восеньскі,
З начамі вераб'інымі,
Забурчыць сярдзіта хрыплы гром:
Хоча затушыць пажар рабінавы,
Закружыцца у віры вугром.
Тут усе работай забяспечаны —
Будзе нават стаўкі паўтары.
Тут пасаду грознага дыспетчара
Перуну далі:
— Глядзі, стары.
Каб падчас не затрымалі залежы,
Каб паводцы графік не размыць,
Каб своечасова адгружаліся
Мірныя,
вясновыя грамы.
Тут у ноч чаромхавую, белую
Ходзіць май сп'янелы, сам не свой,
І, ад салаўёў асалавелая,
Поўня круціць круглай галавой.
Тут бярозы каркаюць i крахкаюць,
Глухнуць ад птушынае гурмы.
Кожны гром —
З полацкае станцыі
лагоднейшы характарам
Грамы!
Дзверы для навасёлаў расчынены.
Хоць бы высахла фарба хутчэй,
Каб на кухні запахла рашчынаю,
Вокны глянулі ў сотні вачэй.
Ходзіць кот сцежкай снежнаю, мяккаю.
Чорны кот...
Вось такія заўжды
Прабягуць праз дарогу, замяўкаюць —
I тады не абрацца бяды!
Загусцелі вясновыя прыцемкі,
Пасвяжэла — шашэрыцца кот:
Гаспадыня, канечне, пакрыўдзіла.
Збег у прочкі.
Падцяла жывот.
Тут не льюць сырадою у сподачак,
Навасёлаў пакуль не чутно!
I мышэй ані слыху, ні подыху,
Печка цёплая сніцца ўсю ноч.
Сырадой i чарэнь у Ахотніцы [1]
Лёд на рэчцы: вада — не бяда,
Ды вяртацца дахаты
не хочацца,
Хоць да вёскі — як лапай падаць.
На ўскрайку маладога сасняка
Сярод дамоў стаіць, як падуростак,
Дашчанік.
Да апошняга сука
Прапах ён лакам, крэйдаю, пакостам.
Варожаць над вядзерцам маляры,
I пэндзлем на сцяне праверыць трэба,
Чаго дадаць у фарбу — ці зары,
Ці інею, ці веснавога неба?
Штодзень хапае спраў у маляра,
I пэндзаль у турботах розных тоне:
Для ясляў фарбаў светлых падабраць,
Для кабінета — ў вытрыманым тоне.
Падкруціць вус мастак:
— Не смейся, брат,
Маляр-махляр — работу дай любую.
Няхай прараб падпіша мне нарад,—
I восень у вясну перафарбую.
Такое адпалю, што будзь здароў —
Зраблю ярчэйшай майскую вясёлку!
Устане, возьме цяжкае вядро
I размахнецца пэндзлем па аполку.
Дашчаніку стаяць сярод муроў,—
Хай будаўніцтва летапісам будзе
З аўтографамі рупных маляроў,
Падсобнікаў вясны на Нафтабудзе.
Мулярам Нафтабуда — студэнтам
вячэрняга нафтавага тэхнікума
Пяць хвілін перапынку яшчэ —
І працуе брыгада алоўкамі.
На цаглінах шурпатых ушчэнт
Тут зразаюцца грыфелі ломкія.
Матылёк мітуслівы прысеў,
На касынцы ў дзяўчыны трапечацца.
Бы ў арнаменце сцены ўсе —
У трохкутніках, у трапецыях.
Пашыраецца гарызонт.
Можа тут i ўзровень выверыць.
Пахне вапнаю камбінезон,
Веснавымі аблокамі, сіверам.
Пэўна, змену закончыць пара б,
А далёка над дзвінскаю кручаю
Гром басіць, як сярдзіты прараб,
I рулетку маланкі раскручвае...
Прыгадаюцца веснія сны
Там,
на самай вяршыні дома, ім,
Як унізе рашалі яны
Ураўненне з двума невядомымі.
Унізе —
сарочы дакучлівы сокат,
Ігрушына з ціхім дуплом.
У неба ўзвілася трывожная сойка,
Вясёлкавым ззяе крылом.
Хай холадам хмара калмата акрые,
Палі на імгненне замгліць,
Дзе ёй захацелі трапёткія крылы
Навечна прыкуць да зямлі.
Хоць стомна, балюча, калюча сціскае
Здранцвелую лапку пятля,
Хоць змора ў раскрыллі
ўпілася цвікамі —
Вышэй!
Адпачынак — пасля.
Унізе ў злінялай кашулі наросхліст
Лугамі ідзе сенакос,—
Аглух ад мянташак,
плячысты i рослы.
Б'е, потнага, вецер наўскос.
З-пад ног узлятае жаўрук — i высока,
Шчаслівы, звініць над сялом.
За хмарай знікае
трывожная сойка
З парваным сілом...
I
З відна
відна палазня,
як шляк,
НIa пухкай хусціне снежнай роўнядзі.
Рассыпаным просам
Млечны Шлях.
Пільнуйся слядоў капытоў i ў роў не йдзі.
...Жанчына брыдзе,
цялушку вядзе.
Рагуля свеціць белай залысінкай.
Дзе
пысу цялушцы змачыць у вадзе?
А да наступнага хутара — не блізенька.
Ідзе сорак пяты...
Мароз пячэ.
Адзамеці цемна —
ступае вобмацкам.
Жанчына цялушку
Купіла ў яшчэ
Некалектывізаванай вобласці.
Прыйшлося машыну прадаць.
Да вайны ж
Была жанчына
краўчыхай Яніхай.
Муж мёртвы.
Сын хворы.
Kaго вініць?
Будзе лыжка смятаны
свая няхай!..
II
Мама!
Я помню —
у хату ты
Прынесла мароз і усмешку цёплую.
А потым намёрзлыя капыты
Па слізкаму ганку спалохана топалі.
У сенцах стаяла цялушка.
Сцяна
Нас раздзяляла з рахманай Лысоняю.
Мы чулі,
як дыхала цёпла яна,
Як жваку жвала,
ціхая, сонная.
Рагамі пагруквала ў сценку:
Час
Свайго абеду дакладна ведала.
Калі хто, бывала, заходзіў да нас —
Яна галавою махала ветліва.
Сябе дазваляла часаць між рог.
Глядзела разумна вачыма сумнымі.
І я ля вазоў сабіраў мурог —
І частаваў яе гэтым ласункам.
Ніяк я не мог малака дачакаць...
Праз год —
нарэшце! —
з залысінкай белаю
Каля шчаслівай Лысоні
Дачка
Нa хісткіх ножках,
нязграбная,
бегала.
У холад Лысоню ўкрывалі
Рудой
Пасцілкай,
дачушку — аўчынкай мяккаю.
...Я помню,
як мама на першы надой
Ксцілася,
плакала,
богу дзякавала.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
У сенцах зацішна.
Лысоні няма.
Не кліча сумна дачушку мілую.
А мне сырадоем
пахне зіма
І снег рыпіць
капытамі настылымі...
Заспаная раніца мжыстая,
На фарбы i гукі скупая.
Нібыта сцяжынаю мшыстаю,
Прыціхлай зямлёю ступаеш.
I вёдры прыглушана бразгаюць
Каля адсырэлае студні,
Лісцёваю дыхае брагаю,
Пакутуе восень застудай.
Цыбатай нагой жураўлінаю
Імшарамі верасень крочыць.
Ад кіслых прысмак журавінавых
Заплюшчыла сонца вочы.
Цвітуць успаміны верасам.
Няяснае мроіцца-сніцца.
I моцна жадаецца-верыцца,
Што ўсё да паўдня праясніцца.
