Клеапатра

Вясёлы быў ён, сумны? Як па-твойму?

Алексас

Як светлы поўдзень між зімой і летам:
Ні сумны, ні вясёлы.

Клеапатра

                                           Харміяна,
Заўваж! Ты чуеш? Вось узор мужчыны.
Не сумаваў, каб не трывожыць блізкіх,
Не весяліўся, бо пакінуў радасць,
Свае хвіліны лепшыя ў Егіпце.
Гармонія пачуццяў процілеглых!
Вось чалавек! Няма яму раўні.
Ганцоў маіх сустрэў ты?

Алексас

Больш за дваццаць,
Навошта ты іх пасылаеш столькі?

Клеапатра

Той, хто народзіцца ў злашчасны дзень,
Калі я без пісьма яго пакіну,
Сканае у жабрацтве.— Харміяна,
Папірус і атрымант мне падай!
Як добра, што вярнуўся ты, Алексас!
Ці ж я магла так Цэзара любіць?
Напэўна, не!

Xарміяна

Вялікі Юлій Цэзар!

Клеапатра

Маўчы, дурніца, не таго ты хваліш!
Хвалі Антонія.

Xарміяна

Вялікі Цэзар!

Клеапатра

Ізідаю клянуся, кроў спушчу!
Павыбіваю зубы!..

Харміяна

                                 Ах, прабач!
Не гневайся! Я толькі паўтарыла
Мелодыю тваіх мінулых дзён.

Клеапатра

Мелодыю зялёнае дзяўчынкі.
Праўдзівае ж каханне да мяне
Прыйшло пазней. Папірус і атрымант!
Ганцоў я буду пасылаць штодня,
Увесь Егіпет падыму на ногі.


Выходзяць.


АКТ ДРУГІ


СЦЭНА 1

Месіна. У доме Секста Пампея.

Уваходзяць Пампей, Менекрат і Менас.


Пампей

Калі ёсць справядлівасць у багоў,
Яны памогуць нам, бо мы за праўду.

Менекрат

Багі марудзяць, доблесны Пампей,
Але не адвярнуліся ад нас.

Пампей

Мінуе час, і траціць вартасць тое,
Што нам патрэбна зараз жа, цяпер.

Менекрат

Як часта просім мы ў багоў таго,
Што можа нам пашкодзіць, і яны
Малітвы нашы адхіляюць мудра
Для нашага ж дабра.

Пампей

                         Я веру ў поспех.
Народ прыхільны да мяне, і мара
Ў маіх руках. Расце мая магутнасць
I наліваецца, як поўня ў небе.
Антоній абжыраецца ў Егіпце,
Ён свой трыбух для бітвы не падыме.
Актавій Цэзар выціскае грошы,
Збірае скарбы там, дзе траціць сэрцы,
Ну, а Лепід — ліса, хвастом віляе,
Стараецца абодвум дагадзіць.
Яго па шэрсці гладзяць, але з ім
Ніхто не лічыцца.

Менас

                              Лепід і Цэзар
З вялікім войскам рушылі ў паход.

Пампей

Няпраўда гэта! Ад каго ты чуў?

Менас

Ад Сільвія.

Пампей

                   Прыснілася яму.
Яны абодва ў Рыме і чакаюць
Антонія.— Блудніца Клеапатра!
Няхай нальюцца свежаю любоўю
Твае крыху пабляклыя ўжо вусны!
Хай чары дапамогуць хараству,
А юр прыродны — хараству і чарам!
Распусніка не выпускай з застолля,
Ласункамі эпікурэйскай кухні
Кармі, частуй, каб ачмурэў ад страў.
I, гонар у абжорстве утапіўшы,
Спаў непрабудным сном.

Уваходзіць Варый.

Што скажаш, Варый?

Варый

Скажу, дазнаўся цвёрда і дакладна:
Антоній раптам выехаў з Егіпта,
Плыве даўно і хутка будзе ў Рыме.

Пампей

Параніла мне вушы гэта вестка.—
Не думаў я, Менас, што прагны бабнік
Надзене зноў свой шлем. А на вайне
Ён сіла большая, чым тыя два.
Ну, што ж,— мы можам толькі ганарыцца,
Што наш мяцеж падняў яго з пасцелі
I вырваў ненасытнага гуляку
З абдымкаў фараоншы-удавы.

Менас

Не веру я, што Цэзар і Антоній
Паладзяць між сабою. Фульвія
Нямала шкоды Цэзару зрабіла,
А брат Антонія вёў з ім вайну.
Антоній, праўда, іх не падбухторваў,
Аднак... хто ведае, як ён паверне?

Пампей

Прадбачыць цяжка. Меншая варожасць
Часамі адступае перад большай.
Каб не было нас тут, яны б, напэўна,
Адзін другому горла перагрызлі,
Прычын для гэтага хоць адбаўляй.
Але цяпер з'яднаць іх можа страх —
Забыўшы сваркі, ўсе збяруцца ў кучу.
Хай нас багі бароняць ад няўдачы!
Я прадчуваю, бой будзе гарачы.
Хадзем, Менас.


Выходзяць.


СЦЭНА 2

Рым. У доме Лепіда.

Уваходзяць Энабарб і Лепід.


Лепід

Шаноўны Энабарб, як было б добра,
Каб ты схіліў Антонія да згоды.

Энабарб

Ён можа быць самім сабой, і толькі.
Калі яго чым-небудзь раззлуе
Актавій Цэзар, ён яму не спусціць,
А грымне словам, як з нябёсаў Марс.
Юпітэрам клянуся, каб я меў.
Такі ж ваяцкі выгляд, як Антоній,
Я б не галіў свайго шчаціння век.

Лепід

Цяпер не час, каб нам разводзіць спрэчкі.

Энабарб

Але пара зірнуць і ў сутнасць спраў.

Лепід

Нязначнае павінна даць дарогу
Больш важнаму.

Энабарб

                         Яно-то так, але
Нязначнае заўжды наперад лезе.

Лепід

Лягчэй, лягчэй. Не трэба гарачыцца.
Не дзьмі на вугаль, бо агнём успыхне.—
Вось ён, Антоній доблесны.


Уваходзяць Антоній і Венцідзій.


Энабарб

I Цэзар.


Уваходзяць Цэзар, Мецэнат і Агрыпа.


Антоній

(Венцідзію)

Як скончым тут, адразу на парфян.

Цэзар

(Мецэнату)

Не ведаю, спытайся у Агрыпы.

Лепід

Высакародныя сябры, саюз наш
Для спраў высокіх намі заснаваны.
I дробныя нязгоды не павінны
Яго парушваць. Дык праявім сёння ж
Спагадлівасць адзін да аднаго,
Бо калі вельмі гучна абмяркоўваць,
Забойствам будуць спрэчкі, не лячэннем.
Таму прашу, дзяржаўныя браты,
Пытанні вострыя кранаць мякчэй,
Каб гневу слуп не вырас паміж намі.

Антоній

Прамова слушная. Я б выступіў з такою ж,
Праціўніка сустрэўшы перад боем.


Трубы.


Цэзар

Вітаю ў Рыме.

Антоній

Дзякую.

Цэзар

Сядай.

Антоній

Сядай ты першы.

Цэзар

Ну, як хочаш...


Садзяцца.


Антоній

Я чуў, мае паводзіны ты лічыш
Ганебнымі, хоць ганьбы ў іх няма,
А калі ёсць, дык што табе з таго,
Цябе ж не закрануў.

Цэзар

                          Я быў бы смешны,
Каб за нішто, ці праз якое глупства,
Распальваў крыўду, на цябе тым больш,
Я быў бы смешны, проста неразумны,
Каб гаварыў зняважліва аб тым,
Што дачынення да мяне не мае.